Çokuluslu Kuruluşlar
Çokuluslu şirketlerin evrimi, bölgeler arasında çeşitli kültürel topluluklar içinde ve arasında ticaretin kökenine dayanmaktadır. Bölgeler arası işlem yapma mücadelesiyle işaretlenen ticaret, her zaman kaynakların coğrafyalar arasındaki eşitsiz ve çeşitli dağılımlarından etkilenmiştir. Tüccarları uzun mesafelere seyahat etmeye ve kazanç umudu için alışılmadık risklere maruz bırakan şey, bu eşitsiz dağılımdır.
Geçtiğimiz birkaç on yıl, küresel sınırların daralmasına tanık oldu ve iletişim ve teknoloji boşluğu doldurdu. Teknolojideki gelişmeler, dünyadaki ekonomik çevrenin dinamiklerini değiştiren yeni ürünlerin, süreçlerin ve iş biçimlerinin geliştirilmesine yol açmıştır.
Ekonomiler, bu ilerici gelişmelere uyum sağlamak için değişmeye başladı. Küresel olarak artan fırsatlardan yararlanmak isteyen organizasyonlar değişmeye ve genişlemeye başladı. Bu çok uluslu şirketlere yol açtı.
ÇUŞ'lar nedir?
Çok uluslu şirketler, uluslararası güce, sermayeye, insan gücüne ve kaynak arama uygulamalarına sahip kar peşinde koşan işletmelerdir. İşini iki veya daha fazla ülkede gerçekleştiren bir kuruluşun çok uluslu bir şirket olduğunu söyleyebiliriz. Bu şirketler dünya çapında kendi şubeleri ve yan kuruluşları aracılığıyla veya onları temsil eden acenteler aracılığıyla faaliyet göstermektedir.
Tüm ticari faaliyetler, genellikle şirketin kendi ülkesinde bulunan kuruluşun merkezi merkez ofisi tarafından yönetilir ve kontrol edilir.
Çeşitli ülkelerdeki bağlı ortaklıkların veya şubelerin öz sermayesine hem ev sahibi şirket hem de ana şirket katkıda bulunur. Ancak, şubelerin yönetimi ve kontrolü ana şirket tarafından yönetilir ve kontrol edilir.
Bu kuruluşlar, üretimi ve dağıtımı küresel ölçekte koordine ettikçe, boyutları muazzam hale gelir ve hem ekonomik hem de politik olarak muazzam bir güç kullanırlar.
Çok uluslu şirketler ortaya çıkıyor -
Çünkü bir kaynak olarak sermaye hareketlidir ve coğrafyalar arasında kullanılabilir.
Büyüyen küresel pazar, muazzam bir tüketicilik yarattı.
Dost uluslar arasındaki karşılıklı işbirliği ve yeni teknolojinin geliştirilmesi, seri üretimi kolaylaştırdı.
Birçok ülkede ucuz işgücü ve beceriler mevcuttur.
Hammadde mevcudiyeti coğrafi olarak yayılmıştır.
Çok uluslu şirketlerde çalışan yöneticilerin çok kültürlü uluslararası ortamı anlaması ve bu ortamda çalışması gerekir. Sonuç olarak, uluslararası pazarlarda siyasi, yasal, sosyokültürel, ekonomik ve teknolojik ortamları sürekli olarak izlemeleri gerekmektedir.
Çokuluslu Şirket Türleri
Çokuluslu Şirketlerin yaygın biçimlerinden bazıları şunlardır:
Franchise İşlemleri
Bu form kapsamında, çok uluslu bir şirket, yabancı ülkelerdeki firmalara, periyodik olarak gözden geçirilebilen ve yenilenebilen franchise sözleşmesinin hüküm ve koşullarına göre iş modelini ve markasını kullanma yasal hakkını vermektedir. Hakkı veya lisansı alan firmalar, çokuluslu şirketlere telif veya lisans ücreti öderler.
Şube ve İştirakler
Bu tür bir sistemde, çok uluslu şirket, şirketin merkez ofisinin doğrudan kontrolü ve denetimi altında faaliyet gösteren farklı ülkelerde kendi şubelerini açar. Bazen çok uluslu bir şirket yabancı ülkelerde yan kuruluşlar kurabilir. Bu yan kuruluşlar, tamamen çok uluslu (ana şirket) veya kısmen sahip olunan, ev sahibi ülkelerin sermayeye sahip olduğu yerlerde olabilir. Bağlı şirketler, ana şirketin kurallarına uyar.
Ortak girişim
Çok uluslu bir şirket, ev sahibi şirketteki yerel firmalar veya şirketlerle ortaklaşa yabancı bir ülkede şirketini kurar. İşletmenin mülkiyeti ve kontrolü, çok uluslu ve yabancı şirket tarafından paylaşılır, burada yönetim politikaları çok uluslu şirketin politikalarıdır ve günlük yönetim yerel şirkete bırakılır.