Liga Muzułmańska i wzrost komunizmu
Współczesna świadomość polityczna rozwijała się późno wśród muzułmanów. Gdy nacjonalizm rozprzestrzenił się wśród hinduistów i parseów z niższej klasy średniej, nie rozwijał się równie szybko wśród muzułmanów z tej samej klasy.
Po stłumieniu buntu 1857 brytyjscy urzędnicy przyjęli szczególnie mściwą postawę wobec muzułmanów, wieszając 27 000 muzułmanów w samym Delhi.
Aby powstrzymać wzrost zjednoczonego poczucia narodowego w kraju, Brytyjczycy zdecydowali się aktywniej realizować politykę „dziel i rządź” i podzielić lud według linii religijnych. Wspierają społeczne i separatystyczne tendencje w indyjskiej polityce.
Brytyjczycy promowali prowincjonalizm, mówiąc o dominacji bengalskiej. Próbowali wykorzystać strukturę kastową do zwrócenia nie-braminów przeciwko braminom, a niższe kasty przeciwko kastom wyższym.
W UP i Bihar, gdzie hindusi i muzułmanie zawsze żyli w pokoju, Brytyjczycy aktywnie zachęcali ruch do zastąpienia urdu jako języka sądowego przez hindi.
Sayyid Ahmad Khan położył podwaliny pod muzułmański komunalizm, kiedy w latach osiemdziesiątych XIX wieku porzucił swoje wcześniejsze poglądy i oświadczył, że polityczne interesy hinduistów i muzułmanów nie są takie same, ale różne, a nawet rozbieżne.
Sayyid Ahmad Khan głosił całkowite posłuszeństwo rządom brytyjskim. Kiedy w 1885 r. Powstał Indyjski Kongres Narodowy, zdecydował się mu sprzeciwić i próbował zorganizować wraz z Raja Shivą Prasad z Varanasi ruch lojalności wobec rządów brytyjskich.
Sayyid Ahmad Khan wezwał muzułmanów, aby nie słuchali apelu Badruddina Tyabji o przystąpienie do Kongresu Narodowego.
Sayyid Ahmed Khan i inni podnieśli żądanie specjalnego traktowania muzułmanów w kwestii usług rządowych.
Bombaj był jedyną prowincją, w której muzułmanie dość wcześnie zajęli się handlem i edukacją; a Kongres Nacjonalistyczny włączył w swoje szeregi tak błyskotliwych muzułmanów jak Badruddin Tyabji, RM Sayani, A. Bhhimji i młody adwokat Muhammad Ali Jinnah.
W swoim przemówieniu prezydenta na Kongresie Narodowym w 1886 roku Dadabhai dał jasne zapewnienie, że Kongres zajmie się tylko kwestiami narodowymi i nie zajmie się sprawami religijnymi i społecznymi.
W 1889 roku Kongres przyjął zasadę, że nie będzie podejmował żadnej propozycji, która została uznana za szkodliwą dla muzułmanów przez większość delegatów muzułmańskich na Kongres.
Wielu Hindusów zaczęło mówić o nacjonalizmie hinduskim, a wielu muzułmanów o nacjonalizmie muzułmańskim.
Niedojrzali politycznie ludzie nie zdawali sobie sprawy, że ich trudności ekonomiczne, edukacyjne i kulturowe były wynikiem wspólnego podporządkowania się obcym rządom i zacofania gospodarczego i że tylko wspólnym wysiłkiem mogliby uwolnić swój kraj, rozwinąć go gospodarczo, a tym samym rozwiązać powszechne problemy, takie jak bezrobocie i ubóstwo.
W 1906 roku All India Muslim League została założona pod kierownictwem Agi Khan, Nawab z Dacca i Nawab Mohsin-ul-Mulk.
Liga Muzułmańska poparła podział Bengalu i zażądała specjalnych zabezpieczeń dla muzułmanów w służbach rządowych.
Aby zwiększyć jego użyteczność, Brytyjczycy zachęcali także Ligę Muzułmańską do zbliżenia się do mas muzułmańskich i przejęcia ich przywództwa.
W szczególności wykształconych młodych muzułmanów pociągały radykalne idee nacjonalistyczne.
Wojowniczy nacjonalista Ahrar movementzostała założona w tym czasie pod kierownictwem Maulany Mohammeda Alego, Hakima Ajmala Khana, Hanna Imama, Maulany Zafara Ali Khana i Mazhar-ut-Haqa. Ci młodzi ludzie nie lubili lojalistycznej polityki szkoły Aligarh oraz wielkich nawabów i zamindarów. Poruszeni nowoczesnymi ideami samorządności, opowiadali się za aktywnym uczestnictwem w wojującym ruchu nacjonalistycznym.
Maulana Abul Kalam Azad, Maulana Mohammed Ali i inni młodzi mężczyźni głosili przesłanie o odwadze i nieustraszoności i stwierdzili, że nie ma konfliktu między islamem a nacjonalizmem.