Współczesna historia Indii - związek z Tybetem
Tybet leży na północy Indii, gdzie szczyty Himalajów oddzielają go od Indii. Rządziła nim buddyjska arystokracja religijna ( lamowie ), która doprowadziła miejscową ludność do poddaństwa, a nawet niewolnictwa.
Główną władzę polityczną sprawował Dalajlama, który twierdził, że jest żywą inkarnacją mocy Buddy.
Lamowie chcieli odizolować Tybet od reszty świata; jednak od początku XVII wieku Tybet uznał nominalną zwierzchność cesarstwa chińskiego.
Rząd chiński również odradzał kontakty z Indiami, chociaż istniał ograniczony handel i ruch pielgrzymkowy między Indiami a Tybetem.
Cesarstwo chińskie pod panowaniem mandżurskim w XIX wieku weszło w okres upadku . Stopniowo Wielka Brytania, Francja, Rosja, Niemcy, Japonia i Stany Zjednoczone Ameryki penetrowały Chiny handlowo i politycznie i ustanowiły pośrednią kontrolę polityczną nad Mandżurami.
Chińczycy stworzyli także pod koniec XIX wieku potężny anty-mandżurski i antyimperialistyczny ruch nacjonalistyczny, a Mandżurowie zostali obaleni '' w 1911 roku.
Ale nacjonalistom kierowanym przez dr Sun Yat Sena nie udało się skonsolidować swojej władzy i przez kilka następnych lat Chiny były rozdarte wojną domową.
W rezultacie Chiny od połowy XIX wieku nie były w stanie zapewnić nawet nominalnej kontroli nad Tybetem. Władze tybetańskie nadal teoretycznie uznawały zwierzchnictwo Chińczyków, aby inne zagraniczne mocarstwa nie czuły pokusy penetracji Tybetu. Ale Tybet nie był w stanie długo utrzymać całkowitej izolacji.
Zarówno Wielka Brytania, jak i Rosja chciały promować stosunki z Tybetem. Brytyjska polityka wobec Tybetu kierowana była zarówno względami ekonomicznymi, jak i politycznymi.
EconomicallyBrytyjczycy chcieli rozwinąć handel indyjsko-tybetański i eksploatować jego bogate zasoby mineralne.
Politically, Brytyjczycy chcieli chronić północną granicę Indii. Ale do końca XIX wieku władze tybetańskie blokowały wszelkie brytyjskie próby penetracji.
W tym czasie rosyjskie ambicje zwróciły się również w stronę Tybetu. Rosły wpływy Rosji w Tybecie, czego rząd brytyjski nie tolerował.
Rząd Indii pod przywództwem Load Curzona, energicznego budowniczego imperium, postanowił podjąć natychmiastowe działania w celu przeciwdziałania rosyjskim posunięciom i objęcia Tybetu systemem chronionych państw granicznych.
Według niektórych historyków rosyjskie niebezpieczeństwo nie było realne i zostało użyte przez Curzona jedynie jako pretekst do interwencji w Tybecie.
W marcu 1904 r. Curzon wysłał ekspedycję wojskową do Lhasy, stolicy Tybetu, pod dowództwem Francisa Younghusbanda.
Praktycznie nieuzbrojeni Tybetańczycy, którym brakowało nowoczesnej broni, walczyli dzielnie, ale bezskutecznie.
W sierpniu 1904 roku ekspedycja dotarła do Lhasy, nie napotykając po drodze żadnych Rosjan. Po długich negocjacjach podpisano traktat.
Tybet musiał zapłacić Rs. 25 lakhów jako odszkodowanie; Chumbi dolina miał być zajęty przez Brytyjczyków do trzech lat; Brytyjska misja handlowa miała stacjonować w Gyantse .
Brytyjczycy zgodzili się nie ingerować w wewnętrzne sprawy Tybetu. Tybetańczycy ze swojej strony zgodzili się nie wpuszczać do Tybetu przedstawicieli jakichkolwiek obcych mocarstw.
Brytyjczycy niewiele osiągnęli dzięki wyprawie tybetańskiej. Zapewniło to wycofanie się Rosji z Tybetu, ale kosztem potwierdzenia chińskiej zwierzchności.