Czy istnieją przykłady zawężającego się zakresu wyjaśnień naukowych?
Próbuję wymyślić przykład wyjaśnienia naukowego, którego zakres był w rzeczywistości bardziej ograniczony, niż początkowo sądziliśmy. Pomysł byłby następujący:
Początkowo użyliśmy H (wyjaśnienie), aby wyjaśnić pewne zjawisko (nazwijmy je x) i wzięliśmy szereg zjawisk, aby były odpowiednio podobne do x w tym sensie, że H miałoby również zastosowanie do nich. Odkryliśmy później, że zjawiska, które uznaliśmy za odpowiednie do x, nie były takie i że potrzebne jest inne wyjaśnienie, aby je wyjaśnić. Nie odkryliśmy jednak, że H nie ma zastosowania do x.
Zasadniczo próbuję pomyśleć o historycznym przykładzie takiej sytuacji w nauce; Jestem przekonany, że musi istnieć.
Z góry dziękuje za twoją pomoc!
Odpowiedzi
Dobrym przykładem wydają się kwazikryształy , nawet jeśli może to wymagać pewnych szczegółów technicznych. W skrócie: kryształy zdefiniowano jako materiały wytwarzające ostre plamy dyfrakcyjne; sądzono, że symetria translacyjna załatwia sprawę. Odkryto jednak ostre plamy dyfrakcyjne ułożone w pięciokrotny wzór, a tego typu symetria nie pozwala na translację. Tłumaczenie zaczęło zostać zastąpione / rozszerzone przez słabsze pojęcie porządku dalekiego zasięgu : klasyczne kryształy rozumiano jako po prostu okresowe, podczas gdy quasicystale są prawie okresowe, co, ściśle mówiąc, jest „aperiodyczne”.
W rzeczywistości porządek rozróżnienia a nieporządek, który uważano za kwestię logiki i jakości, zaczęto postrzegać jako kwestię stopnia. Ale (!) W tym przypadku nie była to teoria, która okazała się w przybliżeniu prawdziwa: natura okazała się bardziej subtelna. Symetria translacyjna jest nadal dobrym wyjaśnieniem dla kryształów, nawet jeśli teraz lepiej byłoby je nazwać „kryształami klasycznymi”.
To pytanie jest interesujące, ponieważ wskazuje na fakt, że teoria naukowa może doświadczyć zmniejszenia zakresu i mocy wyjaśniającej bez odrzucenia jej jako całkowicie błędnej. Oprócz odpowiedzi udzielonej przez sand1, oto kilka innych przykładów, które mogą pasować do rachunku.
Teoria atomizmu Daltona. Według Daltona cała materia składa się z atomów pierwiastków chemicznych. Ta teoria ma znaczną moc wyjaśniającą. Udało mu się wyjaśnić chemię, która była znana w czasach Daltona, na przykład fakt, że substancje mogą być odtwarzane w sposób powtarzalny na te same pierwiastki, i że pierwiastki łączą się w ustalonych proporcjach, tworząc związki itp. Teoria Daltona głosiła, że atomy są niepodzielne i elementy są niezmienne, a wszystkie obserwowalne zmiany są wynikiem rozdzielania i łączenia się atomów. Ten ostatni okazał się błędny. Atomy są podzielne, a pierwiastki mogą przekształcić się w inne pierwiastki w wyniku rozpadu radioaktywnego. Niemniej jednak podstawową ideą pozostaje to, że atomy są podstawowymi cząstkami, które stanowią pierwiastki chemiczne, a zmiany chemiczne można wyjaśnić w kategoriach rozdzielania i łączenia atomów. Potrzebujemy innych teorii, aby wyjaśnić zmiany jądrowe.
Ochrona masy. Klasycznie uważano, że sprawa została zachowana. Było to silne poparcie empiryczne i wydawało się, że jest ono powszechne. Później wykazano, że w relatywistycznych układach energię związaną z masą ciała można przekształcić w inne formy energii. Zasada jest nadal przydatna, ale nie uniwersalna.
Ładunek, parzystość i symetria czasu. Kiedyś uważano, że wszystkie te formy symetrii są niezależne. Później dowiedzieliśmy się, że są wyjątki od każdego z nich, ale połączenie wszystkich trzech wydaje się być symetryczne. Oznacza to, że nadal mamy działającą teorię symetrii, ale ma ona mniejszy zakres i jest słabsza niż trzy oddzielne.
Weźmy na przykład:
metody statystyczne w naukach społecznych
jakościowe vs ilościowe i ich łączenie
każda teoria matematyczna, która zaczyna się jako abstrakcyjna, a później ma wyjaśniać coś rzeczywistego, na przykład modele statystyczne
Powiedziałbym, że zaczynają się one od „formalnych pomysłów na temat tego, jak miło byłoby widzieć rzeczy”. Następnie są „weryfikowane” z powodzeniem wykorzystując je w badaniach empirycznych.
Jaka jest tutaj rola filozofii nauki? Cóż, ponieważ zasadniczo chodzi o to, „jak widzieć rzeczy”.
Chociaż modele liniowe mogą być nadal użyteczne, warto byłoby powiedzieć, że modele stochastyczne są rewolucją, ponieważ pozwalają „widzieć tylko ładne kształty”. Podobnie jak liczby niewymierne mogą być postrzegane jako rewolucjonizujące liczby wymierne.