Jak działa wścieklizna?

Trudno oddychać. Gęsta, pienista kałuża śliny w twoich ustach spływa nieprzyjemnie tam iz powrotem po twoim języku. Chciałbyś go wypić – w tym momencie jakikolwiek płyn, nawet ciepła ślina, może pomóc złagodzić szalejące pragnienie i odwodnienie – ale mięśnie w twoim gardle nie pozwolą ci przełykać. Kiedy tak leżysz, częściowo sparaliżowany, chory z gorączki i pragnienia, każdy wysilony oddech staje się przykrym obowiązkiem. Częste halucynacje i rosnąca niestabilność umysłu jasno pokazują, że koniec nadchodzi wkrótce.

To nie jest fragment powieści grozy. Tak dzieje się z osobą, która zaraża się wścieklizną i nie otrzymuje natychmiastowego leczenia.

Wścieklizna to śmiertelny wirus występujący na każdym kontynencie z wyjątkiem Antarktydy. Dotyka zarówno zwierząt, jak i ludzi i jest zwykle przenoszona przez ślinę zakażonego zwierzęcia przez ugryzienie lub kontakt z otwartą raną. To także jedna z najstarszych chorób zakaźnych na świecie.

Przypadki wścieklizny sięgają zarania pisanej historii. Ponad 4000 lat temu starożytni Mezopotamianie dokumentowali przypadki wściekłych psów i surowo karali ich właścicieli. W III wieku pne grecki filozof Arystoteles pisał o przenoszeniu choroby. W XVI wieku ludzie często pielgrzymowali do Liege w Belgii, szukając ochrony przed wścieklizną u świętego Huberta, patrona myśliwych [źródło: RabiesFreeWorld ].

Jednak dopiero pod koniec XIX wieku znaleziono skuteczne lekarstwo. W 1885 roku francuski naukowiec Louis Pasteur uratował życie młodemu chłopcu, którego niedawno ugryzł wściekły pies. Pasteur od kilku lat pracował nad szczepionką przeciwko wściekliźnie i niedawno wyleczył zakażone zwierzęta w swoim laboratorium. Szybko podając młodemu chłopcu tę nową, jeszcze nieprzetestowaną szczepionkę, Pasteur uratował mu życie i zamienił wściekliznę w uleczalną chorobę. Jednak szczepionka była i nadal jest opłacalna tylko jako środek zapobiegawczy lub dla tych, którzy niedawno zarazili się wirusem [źródło: Cohn ].

Pasteur mógł stworzyć szczepionkę , ale nie wyeliminował choroby. Wścieklizna jest nadal bardzo realnym zagrożeniem dla zwierząt i ludzi na całym świecie. Kliknij, aby przejść do następnej strony, aby zobaczyć dokładnie, jak działa wścieklizna i co robi z tymi, którzy mają pecha, aby ją dostać.

1. Jak wścieklizna atakuje ciało?
2. Przenoszenie wścieklizny: wybredny wirus
3. Objawy wścieklizny u zwierząt
4. Jak badać zwierzę pod kątem wścieklizny?
5. Ryzyko wścieklizny: nietoperze kontra psy
6. Wścieklizna u ludzi: trzeci świat
7. Objawy wścieklizny u ludzi
8. Zapobieganie i leczenie wścieklizny

Wścieklizna to choroba wirusowa, która atakuje mózg i rdzeń kręgowy lub ośrodkowy układ nerwowy ( OUN ) . Należy do rodziny wirusów Rhabdoviridae, należącej do rodzaju Lyssavirus . Sam wirus, podobnie jak wszyscy członkowie Rhabdoviridae, ma kształt kuli. Po dostaniu się do organizmu, przedostaje się do rdzenia kręgowego przez nerwy doprowadzające obwodowego układu nerwowego ( nerwy przenoszące impulsy w kierunku OUN). Gdy wirus dostanie się do rdzenia kręgowego, jest szybko wysyłany do mózgu, gdzie zaczyna się replikować w komórkach nerwowych umysłu, niszcząc je w procesie.

Po dotarciu do mózgu wirus zazwyczaj przemieszcza się przez nerwy odprowadzające (nerwy przenoszące impulsy z OUN) do gruczołów ślinowych, co często powoduje zwiększone wydzielanie śliny lub pienienie w ustach. Jest to ważne dla wirusa, ponieważ ta ślina jest jego główną metodą przenoszenia na nowych żywicieli. Po uderzeniu w gruczoły ślinowe wirus kontynuuje wędrówkę w pozostałej części ciała.

Jak można się domyślić na podstawie sposobu jej działania, wścieklizna nie jest przeciętną chorobą. Chociaż w rzeczywistości istnieje kilka różnych szczepów wirusa, istnieją tylko dwie rzeczywiste odmiany fizyczne. Najczęstszą jest encefaliczna lub „wściekła” postać wścieklizny. Jest to wersja wściekłego psa, pieniąca się z ust, zwykle podkreślana przez wzmożone pobudzenie i agresję, dezorientację i halucynacje. Jest to postać, którą większość ludzi wyobraża sobie, myśląc o wściekliźnie. Druga forma, paralityczna lub „głupia”, jest spokojniejsza, ale nie mniej zabójcza. W tej wersji ofiara początkowo wydaje się zmęczona i ospała.

Obie te postacie mają miejsce w ostrej fazie wścieklizny , kiedy wirus skutecznie przeniknął do organizmu, wystąpiły objawy i wszelka nadzieja na wyzdrowienie przepadła. Gdy wirus przedostaje się do organizmu, letarg szybko zamienia się w częściowy lub prawie całkowity paraliż, a następnie w śpiączkę i śmierć.

W rzeczywistości nie jest niczym niezwykłym, że objawy obu postaci wścieklizny pojawiają się w jednym przypadku. Jeśli osoba lub zwierzę nie umrze podczas wściekłej formy, wirus rozwinie się w niemą formę. Nastąpi paraliż, a zwierzę lub osoba zapadnie w śpiączkę i umrze , zwykle z powodu paraliżu oddechowego.

Wściekłość

Wydaje się, że ludzie zawsze mieli zarówno uniwersalne zrozumienie, jak i lęk przed wścieklizną.

W wielu językach słowo „wścieklizna” oznacza zasadniczo to samo: wściekłość, szaleństwo lub szaleństwo.

„Wścieklizna” jest słowem łacińskim i pochodzi od starożytnego sanskryckiego terminu „rabhas”, co oznacza „czynić przemoc”. W języku francuskim słowo to to „la rage”, które poza zapewnieniem doskonałego tłumaczenia, pochodzi od francuskiego rzeczownika „robere”, co oznacza „oszaleć”. Niemieckie słowo oznaczające wściekliznę to „tollwut”, które nie jest tak łatwe do rozszyfrowania. Temat pozostaje jednak niezmienny, ponieważ oznacza z grubsza „szkody, wściekłość” i wywodzi się częściowo z języka środkowoniemieckiego [źródło: Steele ].

Mimo zaciekłości wścieklizny jest to wybredna choroba. Występuje wyłącznie u ssaków , ale nawet z nimi jest nadal dość selektywny. Na przykład wścieklizna rzadko występuje u myszy, chomików, królików czy wiewiórek. Te stworzenia są doskonale zdolne do zarażenia wirusem (Pasteur intensywnie eksperymentował z królikami podczas badań nad swoim lekarstwem), ale rzadko to robią [źródło: Cohn ]. Dzieje się tak prawdopodobnie dlatego, że zwierzęta tej wielkości prawdopodobnie nie przetrwają ataku , który skutkuje wścieklizną. Jednak nie wszystkie małe ssaki mają tyle szczęścia; świnioskoki, nietoperze i świstaki są powszechnymi nosicielami choroby.

Ponadto nadal istnieje pewna niepewność co do skutków wirusa w odniesieniu do wielkości gospodarza. U większości zwierząt wścieklizna zwykle przebiega przez kilka miesięcy, jednak u ludzi wirus może pozostawać w uśpieniu przez miesiące, a nawet lata, zanim się ujawni.

Selekcja wścieklizny i leczenie gospodarzy to nie jedyne niezwykłe cechy wirusa. Chociaż choroba jest łatwo przenoszona zarówno przez ślinę, jak i mózg, krew , mocz i kał nosiciela nie stanowią zagrożenia. Ponieważ niewiele zwierząt lub ludzi jest skłonnych wychodzić poza ślinę w poszukiwaniu podejrzanie działającej materii mózgowej, wirus jest w dużej mierze nieprzenoszalny. Jednak wścieklizna jest chorobą wyjątkowo adaptacyjną i istnieją inne sposoby jej rozprzestrzeniania się.

Być może najbardziej przerażającą potencjalną metodą przenoszenia wścieklizny jest droga powietrzna ( przenoszenie aerozolu ). To niezwykle rzadkie; w rzeczywistości jest tylko jeden udokumentowany przypadek, gdy dzieje się to poza środowiskiem laboratoryjnym. Miało to miejsce w jaskini, w której, jak się uważa, mieszkały dziesiątki milionów zarażonych nietoperzy [źródło: Merck Vet ]. Wirus rozprzestrzenił się w powietrzu poprzez wydzieliny z jamy ustnej i nosa wściekłych zwierząt, zarażając kilka osób, które weszły do ​​jaskini. Ale znowu, ta metoda transmisji jest prawie niespotykana. W rzeczywistości CDC stwierdza, że ​​do przeniesienia wirusa wścieklizny w aerozolu potrzebne są „nadzwyczajne okoliczności” [źródło: CDC ].

Chociaż jest to również niezwykle rzadkie, wścieklizna została rozprzestrzeniona między ludźmi. Jest to bardzo nietypowe zjawisko i zwykle ma miejsce tylko poprzez transfer tkanek w szpitalach, gdzie nieświadomi dawcy narządów przenoszą swoje infekcje. Zdarzyło się to kilka razy w przypadku przeszczepów rogówki , na przykład [źródło: CDC ].

Nie tylko kolejny STD

Chociaż przenoszenie wirusa wścieklizny z człowieka na człowieka jest prawie niespotykane, Centrum Kontroli Chorób (CDC) spekuluje, że istnieje kilka nieudokumentowanych sposobów, w jakie może on wystąpić. Istnieje teoria, że ​​na przykład kontakt seksualny może potencjalnie przenosić wirusa z jednej osoby na drugą. Całowanie, dosłowny akt „podmieniania się śliną”, prawdopodobnie również może przekazać chorobę. CDC idzie jednak o krok dalej i sugeruje leczenie szczepionką przeciwko wściekliźnie nie tylko osobom, które miały bliski kontakt z osobami z wścieklizną, ale nawet tymi, z którymi dzieliły się sztućcami, napojami lub papierosami.

Chociaż wścieklizna z pewnością dotyka ludzi, jest to w dużej mierze choroba, która istnieje i rozprzestrzenia się wśród zwierząt. Większość ludzi ma wystarczającą wiedzę na temat choroby, aby uważać na zwierzę, które pieni się w pysku, ale istnieje wiele innych objawów, które może wykazywać zarażone stworzenie. W rzeczywistości niektóre wściekłe zwierzęta, w tym te, które zaraziły się „głupią” postacią choroby, nigdy nie pienią się w pysku. Prawie wszystkie przypadki wścieklizny u ludzi są przenoszone przez zarażone zwierzę, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, czego szukać.

Wściekłe zwierzęta często:

Rabies typically infects a variety of animals that vary by region. In the United States, raccoons are the most common carriers of the disease, but bats more often transfer it to humans [source: CDC]. Skunks and foxes are also frequent vectors for the virus, but it has been found in everything from woodchucks to chimpanzees. A good rule of thumb: If an animal is exhibiting unusual behavior, try to avoid it and contact your local animal control office as soon as possible.

Unfortunately, it's often difficult to tell if an animal is just acting strangely or actually poses a real threat. A dog may turn around in circles and snap at the air just because it feels like it, not because it's rabid.

Rabies is a disease that affects the nervous tissues, meaning that it's not found in blood , feces or urine. As you can probably imagine, this makes it quite difficult to test animals for the virus. To complicate matters further, potential testing outlets, such as saliva, don't yield results as quickly or as accurately as brain matter. Therefore, an animal's head must be removed, post-mortem, in order to gauge its infection status accurately. For more than 40 years, this has been the only accepted rabies testing method for animals in the United States [source: CDC].

Believe it or not, if you suspect a small wild animal of having the disease, you'll often be encouraged to try and capture it yourself, especially if it's a bat. But don't worry, no one is going to expect you to wrestle with a frothing coyote or raccoon. If the offender can't be safely apprehended, Animal Control will usually attempt to capture it later. Then, it's off with the animal's head. After the creature has been decapitated, its head is placed on ice for preservation and sent to a laboratory where it can be tested.

Unvaccinated pets that have a run-in with a potentially rabid animal are either euthanized or placed under strict, isolated observance for 10 days. If the animal makes it through this probationary period without incident, it's given a clean bill of health and allowed to return to life as normal.

To help ease the wild rabies threat in the United States, some state governments have begun distributing rabies vaccine bait in highly affected areas. The bait is essentially a high-dose oral version of the vaccine. It's primarily aimed at attracting raccoons (and is safe for contact with most mammals, including dogs and people).

Even though the vast majority of rabies cases are contained in the animal kingdom, the disease still kills tens of thousands of people worldwide every year. Check out the next page to learn which animal poses the greatest danger to humans: bats or dogs.

Bali: Rabies-free No More

There are a few places around the world, such as Hawaii, that are known as rabies-free zones. Like the name implies, these areas are historically rabies-clean and are often geographically isolated. Regulations regarding animals allowed into these communities are usually strictly monitored and enforced.

Until November 2008, the Indonesian island of Bali was one such place. But after four people died after being bitten by rabid dogs, the title was withdrawn. The government undertook a massive vaccination campaign, during which virtually every dog in the affected areas was either vaccinated or euthanized. Bali hopes to reclaim its coveted rabies-free status [source: Jakarta Post ].

Thanks to movies like "Old Yeller," most people are aware of at least some of the signs to watch for in a rabid beast. Though indicators like a foaming mouth and increased aggression from a previously friendly pooch are good things to be aware of, in many parts of the world, cases of dogs with rabies are much less frequent than they used to be. Today, many experts say that the real rabies threat comes from bats . Has the stereotypical harbinger of rabies, the mad dog, become antiquated? Are we in imminent danger from throngs of rabid, flying pests?

It's complicated, but in short, the answer to both questions is no. "Old Yeller" still provides an important message, but in the new millennium, the majority of rabies cases in the United States and other developed nations come from bats.

Most states in the U.S. now have laws mandating the regular vaccination of dogs and cats. Over the years, these laws have helped to significantly reduce the prominence of the rabies virus in man's best friend . In 2006, for example, only 0.011 percent of all rabies cases in the U.S. occurred in dogs [source: CDC].

That same year, bats made up an astounding 24 percent of all U.S. wildlife rabies cases. They are also to blame for two out of the three rabies-related deaths in 2006 [source: Blanton]. In fact, bats can take the blame for 28 out of the 37 confirmed cases of rabies in the U.S. since 1995. Not one came from an American dog [source: CDC].

In many ways, bats' success in taking the American-rabies crown makes sense. Bats have the ability to fly, making it easy for them to enter the upper level of a house or apartment. Their claws and teeth are small, so it's not unusual for people to wake up to find a bat in the room and not even be aware that they've been attacked.

Anyone who comes in contact with a bat should probably seek medical treatment. Even if there are no marks or puncture wounds, the virus still may be transferred. Both of the 2006 rabies fatalities that had encounters with bats believed the animals did them no harm [source: CDC].

Despite bats' potential to spread the disease, Americans and citizens of other developed nations are actually quite fortunate these flying mammals pose their greatest rabies risk. While it's expected that a few people in First World nations will contract the disease from bats, tens of thousands will do the same from dogs in other areas of the globe.

Hollywood's Rabid Bats, Pooches and People

Bats may be a real rabies problem, but don't expect to find that out by watching movies or TV. If you're judging the rabies threat by Hollywood standards, dogs and humans pose a much greater risk than bats. From "Old Yeller" to "Rabid Grannies," rabid pooches and people give cause for emotional goodbyes, surprising plot twists and rampant cannibalism . Sure, there are plenty of examples of cinematic bats endangering human lives, but more often than not, these little furry flying beasts aren't rabid; they're just vampires in disguise.

Between 30,000 and 70,000 people every year contract rabies [source: McPhee ]. It's a staggering number and means, on average, that a person dies of rabies about once every 10 minutes. But this plight isn't spread equally. Things are much more optimistic for First World nations than they are in developing countries. The United States, for example, has an average of only two or three human rabies cases per year, thereby contributing less than 1/10,000th of the total number of fatalities of the global epidemic [source: CDC].

Not surprisingly, the countries where rabid dogs are a problem are the same ones that have high rabies mortality rates. The majority of annual human rabies deaths occur in developing nations, where vaccination programs are limited or nonexistent. The World Health Organization (WHO) cites rabies as one of the "most neglected among today's neglected global health problems" [source: WHO].

Ironically, these are the very same countries and people who can't afford to fight the disease. The New York Times estimates that the annual global cost of rabies is approximately $583 million [source: Judson ]. That may sound like a lot, but it's really not that much money when considered on a global scale. What it really comes down to is the $40 cost of each vaccine. Unfortunately, for those living in the areas that need the greatest help, such as in the rural impoverished areas of Africa and Asia, coming up with $40 for each shot is next to impossible. (Rabies vaccines are much more expensive in developed countries because the series of shots contains a dose of immunoglobulin, which protects the body until it has created antibodies .)

Unfortunately, even if the shots were free, the vaccination schedule would still pose a problem for many rabies victims in the rural areas of afflicted developing countries. Frequent trips to a clinic to receive treatment are time consuming and often force victims to miss much-needed work. Organizations like RITA (Rabies in the Americas) and RabiesFreeWorld are doing their part to help eradicate the disease, but, despite the relatively low cost associated with doing so, there is still a long way to go.

As mentioned previously, rabies is usually considered to be 100 percent fatal for both animals and people. Vaccinations are available both pre-emptively and immediately after exposure, but if nothing is done before the virus hits your central nervous system, you will almost certainly die. Only one person has survived the acute stage of rabies without vaccinations, and she's considered a "medical marvel" [source: Fox]. In other words, she was very, very lucky. In both developed nations and the Third World, untreated rabies is still considered a death sentence.

Rabies isn't a virus you want to mess around with. If you think you've been exposed to the disease, remember to seek medical treatment before symptoms show up, preferably within hours of the exposure taking place. Even if you're unsure, a few shots in the arm is better than death.

The symptoms of rabies in humans are somewhat different than those typically shown by animals. The disease is found in most places throughout the world, so regardless of whether you live in upstate New York or sub-Saharan Africa, it's not a bad idea to know what symptoms to look for.

Common rabies symptoms in humans are:

As with animals, it's important to remember that the occurrence of these symptoms doesn't necessarily mean an individual has rabies. There are many causes for a fever and cough, for example, and rabies usually isn't one of them. If someone avoids treatment and develops an intense fear of water after being attacked by a foaming dog, then it might be time to start worrying. But for those who seek prompt treatment after an exposure -- or never come near a rabid animal at all -- a fever is just a fever and a cough is just a cough.

However, if you or someone you know has been attacked by what you fear may be a rabid animal, thoroughly wash the wounds with soap and water. Then, contact your local animal control office. You will probably also want to contact your state or county health department for the proper procedure and guidelines for your area. If you are outside the U.S., wash the wound and try to get to a local hospital or emergency clinic for treatment and advice.

No Water

One of the most extreme examples of rabies symptoms in humans is the occurrence of hydrophobia. Hydrophobia used be considered another name for rabies, and as the name implies, indicates an intense fear of water. In the latter stages of the disease, people often have violent, painful spasms in their throat muscles whenever they try to drink. Rabies victims become hydrophobic out of fear of that pain.

Effective rabies prevention really just comes down to knowing what to look for. Good judgment and common sense are paramount to staying rabies-free. Rabies is a deadly disease, but most people go their entire lives without running into a rabid animal, so it can be avoided. However, if treatment becomes necessary, the rabies vaccine is still the principal, and only, line of defense.

Pasteur's vaccine relied on an attenuated, or weakened, form of the rabies virus gathered from the spinal cords of infected animals. By applying a series of vaccinations of increasingly potent forms of the virus over several days, Pasteur found he could inoculate animals to the disease. By slowly introducing the virus, Pasteur allowed the body to build up a resistance, so by the time the disease reached the central nervous system the body had developed an immunity to it [source: Cohn ].

The vaccine we use today follows the same concept but is much less dangerous. Pasteur developed a live-attenuated vaccine, or an alive but weakened form of the virus. Today, we use an inactivated vaccine, or vaccine that is already dead. Immunity can still be built up using a dead virus, though it often doesn't last as long as a live-attenuated vaccine. There are also fewer side effects with an inactivated vaccine.

Both people and pets can be pre-emptively vaccinated for rabies. For pets in the U.S., it's often a crime not to do so, though that is not yet true in all states. Some people with a high risk for contracting the disease are often encouraged to be vaccinated before they become exposed. Veterinarians, spelunkers , some lab technicians and individuals who frequently travel to rabies hot spots around the globe often receive regular rabies shots as a precautionary measure.

Now that you're well-versed in all things rabies, check out the links on the next page to learn more about other gruesome but compelling sicknesses and diseases such as the bubonic plague and avian flu .

An Unpleasant History

Even though the virus inside them was dead, for much of the 20th century, patients had reason to fear the vaccine itself. Starting in the 1950s, rabies vaccines consisted of 23 shots, most requiring a large needle to be inserted into the abdomen [source: FDA ]. By all accounts, the procedure was quite painful and often caused several unpleasant side effects. In fact, patients found it so disagreeable that many people to this day still fear the rabies vaccine. However, when compared to past decades' series of abdomen injections, the modern series of five shots to the arm (for a cool $1,500) is relatively pain-free [source: CDC].

Originally Published: Sep 1, 2009

What does rabies do to humans?

Can rabies be transmitted through kissing?

What happens if a human gets rabies?

How do you know if an animal has rabies?

What is the first sign of rabies in a human?

Related Articles

More Great Links