Słowa aktywistki na rzecz praw obywatelskich Fannie Lou Hamer rozbrzmiewają z pokolenia na pokolenie: „Mam dość bycia chorym i zmęczonym”. Zostały dokooptowane w memach, napisane na znakach protestacyjnych i wypowiedziane przez współczesnych aktywistów i organizatorów.
Ma sens, by to zwięzłe stwierdzenie znalazło oddźwięk, ponieważ ludzie wciąż borykają się z frustracją spowodowaną niesprawiedliwością społeczną. Hamer jest słusznie ceniona za swoje umiejętności oratorskie, a jej dziedzictwo żyje częściowo dzięki jej przemówieniom i świadectwom. Ale Hamer miała pełne historii życie poza jej cierpieniem, a jej wkład nie ogranicza się do powiedzeń, które przylgnęły do nas przez lata.
Hamer i jej rodzice byli dzierżawcami, czyli rolnikami, którzy uprawiali ziemię należącą do kogoś innego w zamian za część wytworzonych przez nich plonów. Zbierała bawełnę i pracowała na plantacji w Mississippi. Wspólne przycinanie było notorycznie wyzyskiwaną praktyką, popularną po wojnie secesyjnej, a rodzina Hamera żyła w biedzie.
Hamer zdawała sobie sprawę z nierówności rasowych i ekonomicznych, z którymi borykała się na co dzień, i pociągała ją chęć zrobienia czegoś sama. Ona twierdzi , że nie wiedziała, Czarni może zarejestrować do głosowania, ale dr Kate Clifford Larson, historyk i autor nadchodzącej książki „Walk With Me: A Biography of Fannie Lou Hamer”, mówi, że to mit, że sama Hamer rozpiętość.
„Wiedziała doskonale, że mogliby/powinni być w stanie, gdyby nie ograniczenia wyborcze nałożone na mieszkańców Missisipi i opresyjny charakter sposobów, w jakie te ograniczenia zostały użyte, aby odmówić Czarnym prawa do głosowania” – mówi Larson w wywiad e-mailowy. „Uczestniczyła w akcjach członkowskich NAACP i spotkała się z liderami praw obywatelskich w Mississippi w latach pięćdziesiątych”.
Ale dopiero w 1962 roku wraz z 17 innymi osobami próbowała zarejestrować się do głosowania w Indianola w stanie Mississippi. Aby się zarejestrować, wolontariusze musieli przejść testy umiejętności czytania i pisania, które często były wykorzystywane do uniemożliwienia czarnoskórym głosowania. Hamer nie tylko odmówiono jej prawa do głosowania, ale została również zwolniona z plantacji, na której pracowała, z powodu próby rejestracji. To był przełomowy moment. Przez resztę życia Hamer była po kolana w polityce i aktywizmie.
Taktyki tłumienia wyborców — takie jak testy umiejętności czytania i pisania czy podatki pogłówne — były powszechne, a działacze na rzecz praw wyborczych stanęli w obliczu przemocy i terroryzmu. Ale Hamer był oddany sprawie i pracowała ze Studenckim Komitetem Koordynacyjnym ds. Niestosowania Przemocy (SNCC), grupą praw obywatelskich, która organizowała zbiórki wyborców na Południu jako organizator terenowy. Mississippi miała historycznie niski poziom udziału czarnych wyborców, ale Hamer miał „Mississippi w kościach”, jak powiedział działacz na rzecz praw obywatelskich Bob Moses w filmie dokumentalnym PBS„Wolność Lato”. Rozmawiała z Czarnymi w wiejskich hrabstwach w stanie Mississippi o rejestrowaniu się do głosowania i zyskała poparcie w miejscach, w których entuzjazm do głosowania był niski, mnożyła się polityka uniemożliwiająca Czarnym głosowanie i pojawiła się groźba przemocy wobec Czarnych zainteresowanych polityką. Hamer był zdeterminowany, aby uczynić stan lepszym miejscem dla Czarnych.
W końcu została sekretarzem terenowym SNCC i kiedy pełniła tę funkcję, działania związane z rejestracją wyborców tej organizacji dodały tysiące czarnych wyborców do listy. Latem 1964 setki ochotników zgromadziły się w Missisipi, aby zwiększyć liczbę zarejestrowanych czarnoskórych wyborców w stanie. Hamer był jednym z kluczowych organizatorów tego projektu, znanego jako Freedom Summer.
Niewielki procent całkowitej liczby Czarnych Missisipi, którzy próbowali zarejestrować się do głosowania, odniósł sukces. Ale projekt doprowadził do powstania Szkół Wolności (tymczasowych, bezpłatnych szkół dla Afroamerykanów, mających pomóc im w organizowaniu się na rzecz praw obywatelskich) i podniósł świadomość na temat pozbawienia praw czarnoskórych w Mississippi. Był to również punkt zwrotny w ruchu praw obywatelskich. Wysiłek ten przyciągnął wiele uwagi mediów i był to znaczący moment w przygotowaniach do uchwalenia Ustawy o prawach obywatelskich z 1964 r. i Ustawy o prawach głosu z 1965 r.
Równolegle z wysiłkiem Freedom Summer Hamer był także współzałożycielem Mississippi Freedom Democratic Party (MFDP) w 1964 roku. Partia Demokratyczna Mississippi była całkowicie biała, prosegregacyjna i miała historię blokowania udziału Czarnych w wyborach. MFDP miała na celu zakwestionowanie legitymacji Partii Demokratycznej z Missisipi i rozszerzenie reprezentacji na Czarnych. Kiedy w sierpniu delegaci MFDP udali się na Narodową Konwencję Demokratów, zeznawali przed Komisją ds. Poświadczeń, domagając się, aby zasiedli na niej. Świadectwo Hamera było mocne.
„Jeśli Wolnościowa Partia Demokratyczna nie jest teraz usadowiona, kwestionuję Amerykę” – powiedział Hamer. „Czy to jest Ameryka, kraj wolnych i ojczyzna odważnych, w której musimy spać ze zdemontowanymi telefonami, ponieważ nasze życie jest codziennie zagrożone, ponieważ chcemy żyć jako przyzwoici ludzie w Ameryce?”
Głos Hamer był jedną z jej najważniejszych cech — jej przemówienia i piosenki były urzekające. „Rzuciła wyzwanie widzom, aby otworzyli umysły i zobaczyli bezpośredniość chwili dzięki jej utalentowanym interpretacjom fragmentów Biblii” – mówi Larson. „Mówiła z własnego doświadczenia, łącząc ją w ten sposób z codziennymi ludźmi”.
Hamer zmarł w 1977 roku, po wielu latach działalności, zaangażowania politycznego i budowania społeczności. Chociaż rejestracja wyborców i reprezentacja polityczna są nadal kwestiami, którymi zajmują się organizatorzy w Stanach Zjednoczonych, słowa i działania Hamera nadal inspirują współczesne ruchy na rzecz sprawiedliwości i praw człowieka.
Teraz to ciekawe
W 1969 Hamer założył Freedom Farm Cooperative , projekt, który pozwolił kilku tysiącom ludzi uprawiać zboże i wspólnie posiadać ziemię w Sunflower County w stanie Mississippi.
