W swoim dzienniku z podróży z 1915 r., „ Konstantynopol i Stambuł Stary i Nowy ”, HG Dwight pisze: „Konstantynopol jest zatem kompromisem, nie zawsze udanym, między północą a południem”. W tym przypadku Dwight mówi o niesprzyjającej pogodzie w mieście, która łączy klimat regionów na północy i południu.
Jednak jego wypowiedź służy również jako trafne przedstawienie historii Konstantynopola (obecnie Stambułu), miasta będącego wielowiekowym kompromisem - tyglem - narodów, religii i kultur.
Od Greków do Rzymian
Dawno temu Konstantynopol był starożytną stolicą imperium bizantyjskiego, choć wtedy był znany jako Bizancjum. Bizas Megarian nadał temu regionowi nazwę w 700 pne, a mała osada Greków mieszkała tam do 300 pne
W roku 330 ne rzymski cesarz Konstantyn I ogłosił Bizancjum „Nowym Rzymem”. Osada przekształciła się w główne centrum Konstantynopola, nazwane na cześć nowego rzymskiego zdobywcy. Starożytne Bizancjum kwitło pod panowaniem rzymskim przez ponad 1000 lat, nawet gdy inne części Cesarstwa Rzymskiego upadły.
„Konstantynopol był stolicą wschodniego cesarstwa rzymskiego. Przeniósł się z Rzymu w IV-V wieku naszej ery (CE). To było formalne założenie miasta [za] cesarza Konstantyna” - mówi Cornell Fleischer . Fleischer jest profesorem w Kanunî Süleyman wydziału tureckiego i współczesnych studiów nad językami i cywilizacjami Bliskiego Wschodu na Uniwersytecie w Chicago.
Według Fleischera weneccy władcy próbowali podbić miasto poprzez chrześcijańską krucjatę i na krótko odnieśli sukces, rządząc tym obszarem w latach 1204-1260 n.e. Ale poza tym imperium pozostało w rękach Rzymian, służąc jako centralna siedziba imperium władzy aż do podboju osmańskiego w 1453 roku.
Podbój osmański
Ale w jaki sposób Konstantynopol wpadł w ręce Imperium Osmańskiego ? Według Fleischera osmański „polity” był jednym z wielu księstw na Bałkanach i północno-zachodniej Anatolii (znanej również jako Azja Mniejsza, na terenie dzisiejszej Turcji).
„Księstwo osmańskie było tym, które było najbliżej - pod wieloma względami - najbliżej Konstantynopola, centrum imperium. A podbój miasta był swego rodzaju marzeniem od bardzo dawna” - mówi Fleischer. „Rzeczywiście, istnieją tradycje proroka Mahometa, które odnosiły się do podboju miasta - podboju Rzymu - jako jednego z wydarzeń, które zapoczątkują kulminację końca historii lub końca czasów, cokolwiek by to nie było ”.
Pod koniec XIV wieku podejmowano liczne próby oblężenia Konstantynopola, ale żadna nie zakończyła się sukcesem. Ale w końcu sułtan Mehmed II obalił miasto po 55-dniowym oblężeniu. Jego armia bombardowała obronę miasta zarówno na lądzie, jak i na morzu, aż do upadku siedziby Cesarstwa Bizantyjskiego 29 maja 1453 roku.
Poza Konstantynopolem Turcy od dziesięcioleci stale powiększali swoje imperium, stając się w tym procesie głównym graczem światowym. „A Turcy naciskali przez kilka dziesięcioleci i zajęli terytoria imperialne w szczególności na Bałkanach - byłej Jugosławii, Bułgarii, Grecji. Tereny te były kolebką tego, co stało się imperium osmańskim”.
Niedawne filmy dokumentalne, takie jak „ Rise of the Empires: Ottoman ” w serwisie Netflix, spopularyzowały ten okres podboju współczesnej publiczności.
Przeróbka miasta
Cesarstwo Bizantyjskie przeżywało poważny upadek w czasie swojego podboju w 1453 r. Mimo że Konstantynopol był jednym z największych miast na świecie, według Fleischera jego populacja znacznie się zmniejszyła. Fleischer mówi, że zapisy spisowe z tego czasu wskazują, że populacja Konstantynopola wkrótce po podboju wynosiła 30 000 osób.
„Po podboju głównym priorytetem były ponowne zaludnienie i odbudowa” - mówi Fleischer. Mówi, że w następnym stuleciu liczba ludności wzrosła do 400 000-500 000 ludzi.
Jednym z wielkich władców Konstantynopola był Sulejman „Wspaniały ”, znany również jako Sulejman „Prawodawca”. Przodkowie Sulejmana wykonali większość ciężkich prac związanych z odbudową Konstantynopola, nakazując tworzenie meczetów, uniwersytetów i szpitali.
„To, co zrobił Sulejman, to ... zbudowanie imperialnych pomników w bardzo charakterystycznym stylu architektonicznym w postaci meczetów i szkół i tak dalej na całym terytorium [imperium]” - mówi Fleischer.
Jednym z meczetów zamówionych przez Sulejmana był Meczet Sulejmana . Zbudowany przez architekta Mimara Sinana w latach pięćdziesiątych XVI wieku cesarski meczet stał się znaczącym ośrodkiem religijnym i edukacyjnym. Meczet nadal stoi w Stambule jako jeden z najważniejszych zabytków Imperium Osmańskiego.
Centrum kulturalne, religijne i handlowe
Nie ma konkretnej daty, kiedy dokładnie Konstantynopol stał się stolicą Imperium Osmańskiego. W Imperium Osmańskim istniało kilka ośrodków władzy, w tym Bursa, która według Fleischera stała się „intelektualną i duchową stolicą przedsiębiorstwa do XV wieku”. Ale, jak mówi, „wraz ze zdobyciem Konstantynopola i jego odbudową oraz budową cesarskich meczetów i uniwersytetów, do połowy XVI wieku centrum naprawdę przeniosło się do Konstantynopola”.
Ze względu na swoje znaczące położenie geograficzne w sercu Europy i Azji, w otoczeniu lądu i morza, Konstantynopol był dobrze umiejscowiony nie tylko jako centrum działalności kulturalnej i religijnej, ale także jako centrum handlowe.
Konstantynopol stanowił centrum, czyli „rozbudowaną sieć szlaków handlowych” - mówi Fleischer. „A szlaki handlowe zostały wzmocnione przez budowę karawanserajów , które były strukturami dla handlarzy na duże odległości, od Iranu do granic dzisiejszej Austrii”.
Przede wszystkim pod panowaniem Imperium Osmańskiego kwitły różne religie i języki, od prawosławnych chrześcijan mówiących po grecku po tureckojęzycznych muzułmanów. „Turcy nie próbowali nawrócić wszystkich na islam” - mówi Fleischer. Widzieli siebie i przedstawiali się jako obrońcy wszystkich monoteistycznych religii świata - czyli chrześcijan, Żydów, a także muzułmanów ”.
W rezultacie Konstantynopol pozostał obszarem większości niemuzułmańskim jeszcze w XVI wieku. Zamiast całkowicie rozmontowywać istniejące wcześniej artefakty religijne, Imperium Osmańskie utrzymało je, zachowując ich konstrukcje architektoniczne - takie jak duże kolumny - nawet podczas przekształcania ich w kościoły i synagogi.
„Wielkie, symboliczne kościoły przekształcono w meczety. To była normalna praktyka, szczególnie w XV i XVI wieku, kiedy architektura została zachowana, ale wprowadzono modyfikacje, aby umożliwić właściwą orientację w kierunku modlitwy i tak dalej” - mówi Fleischer .
Ogólnie rzecz biorąc, rządy osmańskie sprzyjały wielokulturowości. „W przypadku osmańskim ich polityka rządzenia opierała się na inkluzywności i zdolności do utrzymania i tolerowania dużej różnorodności” - twierdzi Fleischer.
Współczesny Stambuł to miasto wielokulturowe
Pomimo zmiany właściciela z Bizancjum na Imperium Osmańskie, „Konstantynopol” pozostał na swoim miejscu jako formalna nazwa miasta aż do początku XX wieku, kiedy to rozpadły się ostatnie strzępy Imperium Osmańskiego i rozpoczęła się Republika Turcji.
„Terminologia Konstantynopola w języku arabskim ( Konstantiniye ) została zachowana. Tak brzmiała oficjalna nazwa tego miejsca aż do początku XX wieku, kiedy imperium zakończyło się wraz z nadejściem Republiki” - mówi Fleischer.
Od tego czasu miasto stało się bardziej oficjalnie znane pod nazwą „Stambuł”, która wywodzi się od greckiego wyrażenia „ Stanbulin ”, oznaczającego „do miasta”. Jednak mieszkańcy miasta potocznie nazywali miasto Stambułem przez wiele lat przed oficjalną zmianą nazwy, przełączając się między Stambułem a Konstantynopolem w zależności od sytuacji. Wielu mieszkańców już w XIX wieku nazywało starą część miasta „Stambulem”.
Miasto nadal przyciąga turystów swoim wielokulturowym dziedzictwem i bogactwem różnych obiektów architektury sakralnej. Jednak obecny rząd premiera Recepa Tayyipa Erdoğana faworyzuje kraj w dużej mierze przeznaczony dla tureckich, sunnickich muzułmanów, według Fleischera.
Końcowy wynik „oznaczał, że tak zwane populacje mniejszościowe, zwłaszcza chrześcijanie i Żydzi, znacznie się skurczyły w wyniku emigracji” - mówi Fleischer. „Nie jestem pewien, czy wielu ludzi mieszkających dziś w większym metropolii Stambułu rozpoznało Konstantynopol jako nazwę tego miejsca, aż do jakiegoś czasu znajdującego się w zasięgu żywej pamięci”.
może zarobić niewielką prowizję od linków partnerskich w tym artykule.
Teraz to jest interesujące
Hagia Sophia w Stambule pozostaje główną atrakcją Turcji ze względu na piękną architekturę i historyczną funkcję zarówno meczetu, jak i kościoła. W latach 2007-2019 podobno odwiedziło Hagię Sophię ponad 31 milionów osób .
