Jedenaście tysięcy lat temu świat wyglądał inaczej.
Nie tylko bujne lasy istniały tam, gdzie są teraz pustynie, łąki, na których są teraz rafy koralowe, ludzie jeszcze nie zaczęli budować wielu rzeczy. Oczywiście nie możemy nigdy dokładnie wiedzieć, co robili nasi przodkowie dziesiątki tysięcy lat temu, ale jedno miejsce - stanowisko archeologiczne Göbekli Tepe - może dać nam kilka wskazówek.
Göbekli Tepe, pomnik wzdłuż linii Stonehenge znajdujący się w paśmie górskim Germuş w południowo-wschodniej Turcji, został odkryty przez zespół amerykańskich i tureckich geodetów w latach sześćdziesiątych XX wieku, ale ich odkrycie płyt wapiennych i artefaktów krzemiennych nie zostało rozpoznane za to, co to jest. było do 1994 roku, kiedy wkroczył niemiecki archeolog Klaus Schmidt i zdał sobie sprawę z jego znaczenia. Do dziś jest to tajemnicze miejsce, częściowo dlatego, że możemy zrobić tak niewiele założeń na temat ludzi, którzy je zbudowali.
„Ogólnie rzecz biorąc, pomniki są szczególnym przykładem architektury wyróżniającej się rozmiarem i / lub wysiłkiem niezbędnym do ich stworzenia” - mówi w e-mailu Jens Notroff, archeolog, który pracuje nad projektem Göbekli Tepe od 2006 roku. „Göbekli Tepe jest godnym uwagi przykładem w tym kontekście, ponieważ znajdujące się tam pomniki są pierwszym znanym przykładem monumentalnej architektury i zostały zbudowane w kontekście kulturowym wciąż bardzo mobilnych łowców-zbieraczy”.
Mobilne stowarzyszenie łowców-zbieraczy
Z tego, co archeolodzy byli w stanie przypuszczać na podstawie samego stanowiska Göbekli Tepe, ludzie, którzy je zbudowali, byli bardzo mobilnymi łowcami-zbieraczami - nie ma dowodów na to, że hodowali inwentarz, sadzili własne pożywienie lub wytwarzali metalowe narzędzia. To współgra z tym, co wiemy o ludziach we wczesnym neolicie:
„Göbekli Tepe pochodzi z okresu zwanego„ neolitem przed ceramiką ”, co oznacza przed wynalezieniem naczyń ceramicznych” - mówi Notroff. „Znamy miejsca osadnictwa i ich architekturę z okresu i regionu, który był zamieszkiwany przez dłuższy czas. Wydaje się, że odkryte budynki w Göbekli Tepe nie przypominają tej„ typowej ”architektury osadniczej, ale raczej swoisty typ budowli interpretowany jako„ „budynki komunalne specjalnego przeznaczenia ”.
Czy to była świątynia czy dom?
„Specjalny cel” odnosi się do rodzaju struktury, która nie była regularnie zamieszkana: świątyni, sanktuarium lub miejsca, w którym rozproszone grupy mogą gromadzić się w wyznaczonych godzinach. Według Notroffa, obecna interpretacja Göbekli Tepe jako pomnika, a nie domu, nie wyklucza zamieszkiwania tego miejsca w jakimś momencie lub istnienia w pobliżu innej architektury, która nie została jeszcze odkryta. Jednak Göbekli Tepe zostało zbudowane na samym szczycie odsłoniętego wzgórza, 3 mile (5 km) od najbliższego źródła, co sprawia, że jego perspektywy jako gospodarstwa są kiepskie - a ponadto miejsce to nie przyniosło jeszcze palenisk do gotowania, dołów na śmieci ani jakikolwiek typowy znak, że starożytni ludzie prowadzili tam swoje codzienne sprawy.
Wygląda na to, że Göbekli Tepe było budowane przez co najmniej kilka tysięcy lat, ale z tego, co doszli do wniosku archeolodzy, większość z nich została zbudowana w trzech głównych okresach. Samo stanowisko składa się z około 200 wapiennych filarów rozmieszczonych w 20 kręgach, z których nie wszystkie zostały jeszcze wykopane. Pierścienie są ułożone podobnie, z dwoma większymi filarami w kształcie litery T pośrodku, otoczonymi ławką wysadzaną krótszymi, mniejszymi filarami skierowanymi w stronę dwóch kamieni pośrodku. Najwyższe filary mają 16 stóp (4,8 metra) wysokości i ważą od 7 do 10 ton (6 do 9 ton metrycznych) każdy.
Same filary pokryte są różnego rodzaju rycinami, z których większość przedstawia zwierzęta - ale nie zawsze zwierzęta, których można by się spodziewać. Oprócz zwierząt łownych, takich jak gazele i dziki, filary Göbekli Tepe przedstawiają lisy, węże, lwy, ptaki, takie jak żurawie i sępy, a także pająki i skorpiony - w rzeczywistości piktogramy wydają się być zdominowane przez zwierzęta, które nie były szczególnie dobre do spożycia. Niektóre z filarów wydają się przedstawiać większe niż życie antropomorficzne rzeźby: każdy z nich ma głowę bez twarzy, ramiona, pasek i przepaskę biodrową.
„Chociaż wczesna monumentalność tego miejsca jest zdecydowanie imponująca, to dla mnie to społeczne implikacje u progu jednego z kluczowych punktów w historii naszego gatunku sprawiają, że te badania są tak fascynujące” - mówi Notroff.
Około 10 tysiąclecia pne, kiedy po raz pierwszy zbudowano Göbekli Tepe, ludzie zaczęli już budować półstałe osady, chociaż nie zaczęli przechodzić z polowania i zbieractwa na rolnictwo i hodowlę przez kolejne kilka tysięcy lat. Ale Göbekli Tepe pokazuje, co może być pomostem między dwoma stylami życia. Niektóre z zagród świadczą o ogromnych posiłkach, co może oznaczać, że odbywały się tam zrytualizowane uczty.
Chociaż możemy nigdy nie wiedzieć, co naprawdę działo się w Göbekli Tepe - niektórzy uważają, że był to kult ludzkiej czaszki ! - jest prawdopodobne, że było to miejsce zbudowane i utrzymywane przez społeczność łowców-zbieraczy, aby spotykać się, handlować informacjami, wymieniać się towarami, znajdować partnerów do małżeństwa, dzielić się życiowymi sztuczkami i nawiązywać przyjaźnie, którzy mogliby później pomóc.
A jeśli oni byli wykonywania czaszki obrzędy kultowe, co lepszy sposób na budowanie społeczności?
Teraz to jest interesujące
„Göbekli Tepe” oznacza po turecku „brzuchate wzgórze”.
